วาล์วควบคุมทิศทาง

  วาล์วควบคุมทิศทางมีหน้าที่เลือกทิศทางการไหลของลมให้ไปตามทิศทางที่ต้องการ
เพื่อให้อุปกรณ์ทำงาน เช่นกระบอกสูบลม มอเตอร์ลม สามารถทำงานได้ และเคลื่อนที่
ในทิศทางที่ถูกต้อง โดยใช้หลักการเปิด - ปิดจากรูลมหนึ่งไปยังรูลมอีกรูหนึ่งจำนวนรูลม
ของวาล์วควบคุมทิศทางมีอยู่หลายแบบ  เช่น2รู,3รู,4รู,5รู  สัญลักษณ์ของวาล์วจะแสดง
ให้เห็นหน้าที่การทำงาน ไม่ได้แสดงถึงโครงสร้างภายใน  โดยเขียนแทนด้วยรูปสี่เหลี่ยม
จัตุรัส ภายในจะมีเส้นและลูกศรแสดงทิศทางการไหล  และกำหนดสัญลักษณ์ของรูทีตัว
วาล์วด้วย  

การกำหนดสัญลักษณ์ตำแหน่งของวาล์วควบคุมทิศทาง 

การเขียนสัญลักษณ์จะใช้รูปสี่เหลี่ยมจัตุรัส 1  รูปแทนตำแหน่งของวาล์ว 1 ตำแหน่ง
ถ้าวาล์วควบคุมนี้มีตำแหน่งการทำงานหลายตำแหน่งก็จะมีรูปสี่เหลี่ยมจัตุรัสหลายรูปติดกัน
เช่นวาล์วควบคุม 2 ตำแหน่งก็จะมีรูปสี่เหลี่ยม 2 รูปติดกัน  บางครั้งอาจแสดงตำแหน่งของ
วาล์วให้รู้ว่าตำแหน่งใดเป็นตำแหน่งพัก ตำแหน่งทำงานที่ 1  หรือตำแหน่งทำงานที่ 2 ได้ 
โดยเขียนตัวเลขประกอบเข้าไปด้วย  โดยกำหนด 
   เลข 0 หมายถึงตำแหน่งปกติ คือตำแหน่งที่วาล์วยังไม่ถูกเลื่อน
   เลข 1 หมายถึงตำแหน่งทำงานที่ 1
   เลข 2 หมายถึงตำแหน่งทำงานที่ 2 

การกำหนดสัญลักษณ์รูอุปกรณ์ 

   เพื่อจะได้ทราบถึงรูใดของอุปกรณ์ทำหน้าที่อะไร  โดยปกติจะกำหนดรูกับวาล์ว
ที่มี 2ตำแหน่งขึ้นไป  โดยจะเขียนกำกับไว้ที่สัญลักษณ์วาล์วตรงตำแหน่งปกติเท่านั้นส่วน
สัญลักษณ์วาล์วที่ไม่มีตำแหน่งปกติจะเขียนไว้ที่ตำแหน่งที่ 2 โดยลากเส้นต่อออกนอก
กรอบรูปสี่เหลี่ยมจัตุรัสแล้วกำหนดสัญลักษณ์รูกำกับไว้ใกล้ๆ  เส้นนั้น 
เพื่อป้องกันความผิดพลาดในการต่อวาล์วควบคุม ในวงจร              

ตารางที่  1 การกำหนดรูวาล์ว
  

สัญลักษณ์	ความหมาย
	วาล์วควบคุม 2 ทิศทาง 2 ตำแหน่ง ปกติปิด 2/2 D.C.V. Normally close
	วาล์วควบคุม 2 ทิศทาง 2 ตำแหน่ง ปกติเปิด 2/2 D.C.V. Normally open
	วาล์วควบคุม 3 ทิศทาง 2 ตำแหน่ง ปกติปิด 3/2 D.C.V. Normally close
	วาล์วควบคุม 3 ทิศทาง 2 ตำแหน่ง ปกติเปิด 3/2 D.C.V Normally opened
	วาล์วควบคุม 4 ทิศทาง 2 ตำแหน่ง 4/2 D.C.V.
	วาล์วควบคุม 5 ทิศทาง 2 ตำแหน่ง 5/2 D.C.V.
	วาล์วควบคุม 4 ทิศทาง 3 ตำแหน่ง ตำแหน่งกลางปิด 4/3 D.C.V. – close  center
	วาล์วควบคุม 4 ทิศทาง 3 ตำแหน่ง ตำแหน่งกลางรู  1 ต่อกับรู  3 4/3 D.C.V.–1,3 connect  center
	วาล์วควบคุม 4 ทิศทาง 3 ตำแหน่ง ตำแหน่งกลางเปิด 4/3 D.C.V. – open  center
	วาล์วควบคุม 4 ทิศทาง 3 ตำแหน่ง ตำแหน่งกลางรู 2,3,4 ต่อกัน 4/3 D.C.V.–2,3,4 connect  center

 

การบังคับวาล์วให้เลื่อนทำงาน (Actuation)

1. การบังคับวาล์วให้เลื่อนทำงานโดยใช้กล้ามเนื้อ (Manual actuation)

สัญลักษณ์	ความหมาย
	ลักษณะโดยทั่วไป General
	ปุ่มกด Push button
	คันโยก ใช้มือดึง บิด หรือหมุน Lever
	ใช้มือดึง หรือดันมีร่องล๊อค Detent
	ใช้เท้าเหยียบ Pedal

2. การบังคับวาล์วให้เลื่อนทำงานโดยใช้กลไก (Mechanical actuation)

สัญลักษณ์	ความหมาย
	ใช้กลไกภายนอกเป็นตัวกด ทำงานได้สองทิศทาง Plunger
	สปริงเป็นตัวดันวาล์วให้กลับตำแหน่งปกติ โดยทั่วไปสปริงจะอยู่ภายในวาล์ว spring
	ใช้กลไกภายนอกเป็นตัวกด ซึ่งทำงานได้ทั้งสองทิศทาง Roller lever
	ใช้กลไกภายนอกเป็นตัวกด ซึ่งจะทำงานได้เพียงทิศทางเดียว Roller lever with idle return (Roller trip)

3. การบังคับวาล์วให้เลื่อนทำงานโดยใช้ลม (pneumatic actuation)

สัญลักษณ์	ความหมาย
	ใช้ลมดันให้วาล์วเลื่อนโดยตรง Apply pressure
	ปล่อยลมให้วาล์วเลื่อนโดยตรง Release pressure
	เลื่อนโดยความดันที่แตกต่าง Different pressure
	ใช้ลมไปดันวาล์วทางอ้อม Pressure apply to pilot valve

4. การบังคับวาล์วให้เลื่อนทำงานโดยใช้ไฟฟ้า (Electrical actuation)

สัญลักษณ์	ความหมาย
	ใช้แม่เหล็กไฟฟ้า มีขดลวด 1 ขด Solenoid
	ใช้แม่เหล็กไฟฟ้า มีขดลวดหลายขด ทำงานทิศทางเดียว Solenoid
	ใช้แม่เหล็กไฟฟ้า มีขดลวดหลายขดทำงานในทิศตรงข้าม Solenoid

5. การบังคับวาล์วให้เลื่อนทำงานโดยใช้วิธีผสม (Combine actuation)

สัญลักษณ์	ความหมาย
	ใช้แม่เหล็กไฟฟ้าและลมดันช่วยภายในวาล์ว Solenoid and pilot valve
	ใช้แม่เหล็กไฟฟ้าหรือลมดันช่วยภายในวาล์ว Solenoid or pilot valve
	ใช้กลไกลูกกลิ้งและลมดันช่วยภายในวาล์ว Roller and pilot valve